Als je iemand vraagt hoe ‘natuur’ eruit ziet, heeft niemand het over prikkeldraad en hekken. Maar over bomen en struiken door elkaar heen, zonder grenzen, en grote en kleine dieren die naast elkaar leven. Mensen brachten structuur en controle aan, bijvoorbeeld door eigendomsgrenzen aan te geven en dieren af te schermen. In natuurgebied De Maashorst streven we weer naar procesnatuur. Hierbij ontwikkelt de natuur zichzelf door natuurlijke processen. Dus zonder ingrijpen van de mens. Dit wordt ook wel rewilding genoemd.
Opnieuw wild maken is ook in Nederland belangrijk
Rewilding betekent letterlijk: ‘opnieuw wild maken’. Uitgangspunt is het vertrouwen dat de natuur voor zichzelf kan zorgen. Ongerepte wildernis zonder menselijke invloeden bestaat niet meer. En dat heeft gevolgen voor ons klimaat, de biodiversiteit en voor onze flora en fauna. Door ruimte te geven aan de natuur en natuurlijke processen kunnen ecosystemen zich herstellen. Ook in Nederland.
Wetenschappers onderzoeken de kansen voor de verwildering van gebieden in Nederland en Europa. Dit kan bijvoorbeeld door meer ruimte te geven aan rivieren, verbindingen te verbeteren tussen land en water of grote grazers en predatoren de kans te geven om terug te keren in ecosystemen. Rewilding kan op deze manier bijdragen aan een verbeterde biodiversiteit, meer wilde dieren en oplossingen bieden voor de effecten van klimaatverandering, zoals het verminderen van de kans op overstromingen en natuurbranden.
In De Maashorst zijn de grote grazers beheerders
Bij traditioneel bosbeheer wordt gemaaid, worden bomen aangeplant en omgezaagd en worden veel afrasteringen geplaatst. Bij procesnatuur laten we dit los. Dit vraagt om lef, ruimte en tijd. We moeten erop vertrouwen dat de natuur zelfredzaam is – en dat de natuur dan ook op zijn sterkst en veerkrachtigst is!
In de natuurkern van De Maashorst wordt het beheer nu al vooral gedaan door de grote grazers; de wisent, tauros en exmoorpony. Zij begrazen de kruidenrijke graslanden en schillen de bomen. Zo ontstaat er een grote variatie aan soorten planten en dieren. Als mensen zorgen we er nu vooral voor dat de omstandigheden voor de dieren zo gunstig mogelijk zijn en beheren we de recreatieve voorzieningen.
Soorten komen en gaan
Procesnatuur betekent ook dat soorten komen en gaan. De natuur regelt zelf dat er een nieuwe balans ontstaat met een rijke biodiversiteit. Dat effect is al zichtbaar in De Maashorst. Bijzondere vogels zijn teruggekomen, zoals de grauwe klauwier, raaf en oehoe.
In procesnatuur blijven kadavers liggen; zij trekken aaseters aan zoals vossen, kevers, vlinders en vliegen. Kadavers brengen voedingsstoffen en mineralen terug in de kringloop. Dat is goed voor de bodem.
Dit geldt ook voor dode bomen die blijven liggen. Dode bomen trekken veel insecten en die trekken weer insecteneters aan. In een echt oud bos ligt wel 150 tot 200 kubieke meter dood hout per hectare. In De Maashorst is dit nu slechts 20 kubieke meter. Logisch want onze bossen zijn nog relatief jong. En afhankelijk van de soort sterft een boom pas na 100 tot 200 jaar van ouderdom. Heel subtiel blijven we de komende jaren zelf dood hout maken. Om de hoeveelheid te vergroten en om de dode houtsoorten die we afgelopen 25 jaar opbouwden niet te verliezen. En er gaan ook bomen dood door plagen zoals de letterzetter, klimaatverandering, stikstof en flinke stormen.
Water op zijn beloop
Procesnatuur betekent uiteindelijk ook dat het water niet wordt gestuurd. Er wordt geen water afgevoerd. Zo wisselen droge en natte jaren elkaar af. Sommige delen van het gebied staan dan maandenlang onder water. Dat biedt bijvoorbeeld kansen voor watervogels als de dodaars. Door het water op zijn beloop te laten, past de natuur zich aan en ontstaat de best passende soortenrijkdom. Doordat er nog agrarische activiteiten in en om het gebied plaatsvinden, is er nu nog wel sturing op het watersysteem.
Zelfredzaam OERgebied
De keuze voor procesnatuur leidt zo tot een zelfredzaam en krachtig OERgebied, met een grote variatie aan flora en fauna!
Samenwerken en samen leren en ontwikkelen
Voor natuurgebied De Maashorst is een visie 2050 gemaakt. Meer over de visie lees je hier Visie en beleid | Natuurgebied De Maashorst. 5 partners zorgen voor het natuurgebied. Daarbij schakelen zij hulp van specialisten in. Voor procesnatuur met inzet van de grote grazers wordt de expertise van specialisten ingezet: Free Nature Maashorst | FREE Nature, Grazelands Rewilding Herstel van Europa’s landschap – Grazelands Rewilding. Op hun websites leer je nog veel meer over procesnatuur en rewilding.
